Perezida mushya wa Tanzania Samia Suluhu Hassan atagerejwe i Kigali
Biteganijwe ko Perezida wa Tanzaniya, Samia Suluhu, azasura u Rwanda mu gihugu ku munsi utaremezwa.
Muri Werurwe, Samia Suluhu yarahiriye kuba Perezida wa mbere w’umugore wa Tanzaniya nyuma y’urupfu rutunguranye rw’uwamubanjirije John Pombe Magufuli.
Uruzinduko rwe mu Rwanda rushobora kuba rwarateguwe neza kubera ubufatanye bukomeye buri hagati y’ibihugu byombi.
Kuri Perezida Suluhu, uruzinduko rwe rwa mbere mu mahanga yari muri Uganda aho yasinyanye amasezerano y’ubufatanye menshi harimo n’amasezerano y’amateka ya peteroli. Yakoze ingendo ebyiri muri Uganda kandi asura Kenya iminsi ibiri.
Ugereranije n’uwahoze ari Perezida Magufuli, uruzinduko rwe rwa mbere mu mahanga yari mu Rwanda hamwe no gushyira umukono ku masezerano y’ubufatanye nyuma akaza gukomeza umubano mwiza, Tanzaniya iyobowe na Perezida Suluhu irashobora kunyura mu bundi buryo.
Uganda n’u Rwanda kuva mu 2019 byakomeje umupaka uhuriweho kubera ibibazo bitarakemuka cyane cyane umutekano, ubucuruzi, gusenya no kuneka.
Abanyapolitiki n’inzobere muri diplomasi bategereje bitonze ibyavuye mu gusezerana kwa Tanzaniya n’u Rwanda mu minsi iri imbere niba uruzinduko rwa Perezida Suluhu rwabaye koko nk’uko amakuru yacu yabitangaje.
Kampala yifuza nayo kandi ko Kigali na Dodoma zinoza umubano nayo igafatiraho. Uru ruzinduko rushobora kandi guhindura umubano w’ejo hazaza hagati ya Kigali na Kampala.
Ingabo z’u Rwanda zimaze kwimakaxa urukundo kubera kurinda umupaka uhuza Tanzania na Mozambique mu gukurikirana abaterabwoba ba kisilamu bigira ingaruka mbi ku mupaka na Tanzaniya. Uruzinduko rwa Perezida Suluhu rushobora kugira ubufatanye bw’umutekano hejuru kuri gahunda ye.
Mbere yuko u Rwanda rwohereza ingabo zihuriweho na Cabo Delgado, ikibazo cy’ingabo z’u Rwanda (RDF) n’umugenzuzi mukuru wa polisi (IGP) bahagurukiye muri Tanzaniya kugira ngo basure akazi kandi basinyana amasezerano y’ubwumvikane.
Tanzaniya n’u Rwanda byemeye gufatanya kurwanya ibyaha byambukiranya imipaka n’ibyaha mpuzamahanga. Uruzinduko rwa Perezida Suluhu ruzashimangira ubwo bufatanye ku rwego rwo hejuru.
Hagati muri Nyakanga, Perezida Suluhu yajyanye n’intumwa mu Burundi mu ruzinduko rw’iminsi ibiri. We na mugenzi we w’Uburundi Perezida, Evariste Ndayishimasi bakoze tête-à-tête hakurikiraho ibiganiro by’ibihugu byombi ndetse banashyira umukono ku masezerano umunani y’ubufatanye hagati y’ibihugu byombi.
U Rwanda rufite umubano n’Uburundi utari mwiza birashoboka ko gushaka urukiko rwa Perezida Suluhu mu ruzinduko rwe i Kigali kugira ngo rushobore guhuza ibikorwa byo kongera umubano na Gitega ndetse na Kampala.
Uburundi bukeneye cyane gusubira mu bucuruzi busanzwe hamwe n’ibihugu bigize Umuryango w’Afurika y’iburasirazuba nabwo buzaba butegereje ibizava mu ruzinduko rwa Perezida Suluhu i Kigali. Ibicuruzwa biva mu mahanga n’ibicuruzwa byoherezwa mu mahanga ahanini binyura mu Rwanda, muri Uganda kugira ngo bihuze n’icyambu cya Mombasa gihenze cyane.
Yanditswe na Didier Maladonna
